راه بی زمان

بنای تاریخی گنبد سلطانیه در نزدیکی زنجان واقع شده ، دشتی که گنبد در آن قرار دارد حدود ۲۰۰۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد . ساخت بنای عظیم سلطانیه در بین سالهای ۶۷۵ الی ۶۸۵ هجری قمری صورت می پذیرد و به عبارت دیگر کار ساختمان آن به مدت ۱۰ سال به طول انجامید .

قصد از بنای چنین گنبد با شکوهی آن بود تا مرقد مطهر حضرت علی (ع) را به آنجا منتقل سازند ، علت این کار شیعه شدن سلطان محمد خدا بنده و گرایش او به حضرت علی بود ، شاید به اعتباری گنبد سلطانیه را بتوان اولین اثر هنری شیعه در کشور ایران دانست . بعد از اتمام بنا به علت مخالفت علماء دین با این عمل ، سلطان محمد از انجام این کار منصرف شد(در دوره ایلخانان مغول مجموعه بناهایی طـراحی و شکـل گـرفتنـد کـه بـه ابـواب البـر معروف شدنـد. درشهر زنجان که یکی از پایتخت‌های حکـومـت ایلخانی بـود، غـازان خـان و خواجـه رشـید الدین فضل الله دسـتـور بـه ساخت ایـن مجمـوعه‌هـا دادند و در واقع این گونه بناها را بنیان نهادند.این بناها با قرار گرفتن آرامگاه بانی در مرکز آن شکل گرفتند. با پژوهش‌ها و مطالعات بـه عمـل آمـده مشخـص می‌شـود کـه ابـواب الـبر ( این بنا شامل ۸ ایوان و ۸ مناره است که گفته می‌شود از ۸ در بهشت (ابواب البر یا درهای نیکی) الگو گرفته است.)تـنها به آرامگـاه بانی اطلاق نمی‌شـده اسـت، بلـکـه مجمـوعـه بـناهایی هستنـد کـه در آنها فعـالیـت‌های مذهبی، علـمی ،فرهنـگی ، هنـری و اجتمـاعی انجـام می‌گرفته و نیـزهدف بانیان این بناها کسب خیرات و ثواب مدخر برای خویش بوده است)

اطلاعات معماری بنا

کاشی‌های طلایی رنگ و منقش و هشت گوش تربت خانه و ازاره‌های آن از لحاظ هنر کاشی پزی فوق‌العاده ممتاز و کم نظیر است. پلان بنا در رقوم همکف و طبقه اول با فضاهای اطراف مرتبط با گنبد، نزدیک به مستطیل و ادامه مجموعه در طبقه دوم و سوم دارای پلان هشت ضلعی است. این بنا از سه فضای گنبدخانه، تربت‌خانه و سردابه تشکیل شده است.

گنبد آرامگاه اولجایتو،( سلطان محمد خدابنده، یا همان اولجایتو پسر ارغون خان ابتدا پیرو آیین پدری‌اش شمنیسم بوده و بعد از مدتی به آیین مادرش مسیحیت روی می‌آورد و اسمش را به نیکلاس تغییر می‌دهد. دوباره بعد از مدتی به خاطر یکی از همسرانش، علامه حلی و وزیر مسلمانش شیخ‌فضل‌ا… به اسلام روی می‌آورد و اسمش سلطان محمد خدابنده می‌شود. اولجایتو بعد از مسلمان‌ شدنش، تصمیم می‌گیرد بنایی بسازد تا قبر حضرت علی (ع) را به سلطانیه منتقل کند. او دستور ساخت این بنا را می‌دهد و ۳۰۰۰ کارگر در حدود ۱۰ سال این بنا را می‌سازند که البته در نهایت تئوری سلطان هم با مخالفت علمای نجف روبرو می‌شود و این بنا به همین نام باقی می‌ماند)  با ارتفاع ۵۰/۴۸ متر و قطر دهانه ۴۰/۲۴ متر، بزرگ‌ترین گنبد تاریخی در ایران و بزرگترین گنبد آجری در جهان است.

این گنبد نخستین گنبد دو جداره در جهان است که نمی‌توان نمونه‌ای قدیمی‌تر از آن در جهان یافت. ضخامت گنبد ۱۶۰ سانتی‌متر و فضای خالی بین دو پوسته ۶۰ سانتی‌متر است. سیستم دو جداره بودن گنبد در ارتباط با مسایل ایستایی قابل بررسی است. به طوری که به لحاظ بالا بودن مقاومت بنا در لنگرهای خمشی و برشی، آن را توخالی و بنا را در مقابل زلزله آسیب‌ناپذیر کرده است.

در فضای گنبدخانه، ۸ جرز سنگین با عرض ۷۸/۶ متر قرار دارد که وزن ۱۶۰۰ تنی گنبد را به شالوده‌ها منتقل می‌کنند. سطح مقطع هر کدام از این جرزها حداقل ۵۰ متر مربع و بار وارده بر آن ۲۰۰ تن محاسبه شده است. اگر چه سن پائولوزی تشابهاتی را ازگنبد کلیسای سانتاماریا دلفیوره ی فلورانس به این گنبد بیان نموده ولی اینجا مجالی بود برای بیان این مطلب که این بنای زیبای آجری با گنبد آنهرگز کوچکترین تشابهی را باسایر گنبدهای جهان نداشته و اساسا ساختار گنبد سلطانیه ویژگی خاص منحصر بفرد خودش را داشته و هیچ تشابهی به گنبد این کلیسا ندارد.

در این آرامگاه، برای نخستین بار در تاریخ معماری ایران در سطح پیچیده و مفصل از هنر کاشی‌کاری استفاده شده است. البته تزیینات در این بنا دو لایه بوده و درباره اینپدیده فرضیات گوناگونی ارائه شده است.

در رابطه با کاربرد بنا به عنوان ساعت آفتابی باید گفت که نوری که از سوراخ اصلی گنبد می‌تابد، نشان‌دهنده زمان ظهر، نوری که از پنجره‌های بزرگ می‌تابد نشان‌دهنده ساعت و نور پنجره‌های کوچک نشان‌دهنده حدود دقیقه است. گنبد سلطانیه بنایی است هشت ضلعی که با آجر ساخته شده است، قطر داخل بنا ۲۵ متر است، در محل اتصال هر دو ضلع، دو ستون قطور و مرتفع در جوار هم ساخته‌اند.

هر ستون به وسیله یک قوس جناغی به ستونی که در انتهای همان ضلع قرار دارد، متصل شده است. در نتیجه در هشت ضلع بنا، هشت طاق مرتفع به وجود آمده است. حد فاصل قوس‌ها در طاق مجاور را، با آجر پوشانده‌اند، در قسمت فوقانی طاق‌ها، طوق زیرین گنبد ساخته شده است و روی آن ساق گنبد را به صورت دایره بنا کرده‌اند. بنا در این قسمت، از هشت ضلعی به صورت دایره در آمده است و بر روی ساق گنبد، گنبد عظیم و رفیع بنا را استوار کرده‌اند، گنبد از نوع دو پوش است و فاصله از نوک گنبد تا کف بنا ۵۲ متر است.

تزئینات داخلی بنای گنبد سلطانیه شامل گچ بری، مقرنس کاری، کاشیکاری، خطوط تزئینی و تزئینات آجری متنوع است. گنبد سلطانیه مجموعه‌ای است بی‌نظیر از اصیل‌ترین هنرهای تزئینی ساختمانی ایران زمین. بر روی دیوارهای داخلی بنا، طرح‌هایی به خط بنایی با ترکیب کاشی آبی رنگ و آجر، کلمات الله، محمد و علی و تلفیق کلمات محمد و علی و ترکیب‌های پیچیده هندسی از کلمه علی ساخته شده است

چیزی که در گنبد سلطانیه جالب است با وجود 7دوره زلزله در زنجان ابن بنا پا برجاست یاد حدیثی افتادم:

 امام صادق(ع): اگر سقف (و ارتفاع) خانه، بیش از هشت ذراع باشد، بر آن آیه الكرسى بنویس بنایی که با اسما الهی در آمیخته است و این است معماری معنوی با روح الهی

یک نوع کاشی کاری بنا …..دقت کنید نام خدا و پیامبر را چگونه زیبا اجرا کرده است در وسط فکر نکنم هیچ رابیتس کار و مهندسان امروزی بتوانند چنین سقفی بزنند….با چنین ترکیبات هندسی

برای اطلاعات بیشتر به وبلاگ سلطانیه مراجعه کنید مطالب و عکس های آموزنده ای داره… به گنبد هم سفر کنید

                               تفاوت مقالات پژوهشی و مطالعاتی

مقالات علمی را به لحاظ ساختار فيزيكي می‎توان به دو دسته کلی تقسیم نمود:

پژوهشی و مطالعاتی

قابل ذكر است بخشي از اين ساختارها در يك يا دو صفحه به طور اجمال، نمايي از موضوع پژوهش را به تصوير مي‎كشد.
بعد از ورود به بدنه اصلي و محتواي پژوهش، كه در اصل وارد فضاي علمي متن مي‎شويم خود داراري خصوصياتي است كه به شرح آنها خواهيم پرداخت.

۱- مقالات پژوهشی و ساختار آن

این مقالا ت اعم از بنیادی یا کاربردی، مستخرج از یک پروژه تحقیقاتی می باشد که معمولاً به تولید علمی منجر می شود، بنابراین، دارای نوآوری علمی است و در مجله‎ها و مراكز معتبر علمی- پژوهشی داخل یا خارج از کشور داراي جايگاه خاصي است اين مقالات خروجي يك تحقيق روشمند است كه مدلي را ارائه مي‎كند.

ساختار مقاله پژوهشی

عنوان مقاله
موضوع مقاله
نام نويسنده
هدف اصلي پژوهش
ساختار كلي
چكيده (هدف، سوال، فرضيه، جامعه، نمونه آماري، روش نمونه‎گيري، روش پژوهش، ابزار پژوهش، روش تجزيه و تحليل، يافته‎ها) به صورت اجمال.
كليد واژه‎ها (حداقل پنج كليدواژه)
بدنه:
مقدمه (بيان مساله، ضرورت، پيشينه پژوهش)
هدف‎هاي پژوهش
سوالات و فرضيه هاي پژوهش
روش تحقيق : مواد و روش‎ها (جامعه آماري، نمونه آماري، روش نمونه‎گيري، ابزار اندازه‎گيري)
بحث و بررسي يافته‎هاي پژوهش (تجزيه و تحليل داده‎ها و بيان نتايج)
توصيه
نتيجه
فهرست منابع: منابع بر اساس استاندارد APA به تفكيك فارسي و انگليسي

۲- مقالات مطالعاتی و ترویجی و ساختار آن

این مقالات بر پایه جابه‎جایی، تلفیق و ترکیب دانش موجود تهیه می شوند و معمولاً به روشن شدن زوایای مساله‎ای کمک می‎نمایند، از این گونه مقالات می‎توان به مقالات مروری، تدوینی، ترجمه‎ای، تحلیلی اشاره کرد. به لحاظ ارزش علمي در بين مقالات، در این مقاله‎های تحلیلی ارزش و اعتبار بالاتری دارند.

ساختار مقالات غير پژوهشي

عنوان
موضوع
نام نويسنده
هدف
ساختار و يا فهرست اجمالي
چكيده (هدف، بيان مساله، ضرورت، نتايج) به صورت اجمال.
كليدواژه‎ها (حداقل پنج كليدواژه)
بدنه:
مقدمه (شامل معرفي، هدف، مساله، ضرورت، سوابق پژوهشي و سوالات تحقيق)
مواد و روش‎ها
بحث و نتيجه گيري
توصيه: شامل • پيشنهادات كاربردي و پژوهشي
فهرست منابع: بر اساس استاندارد APA به تفكيك فارسي و انگليسي

يك قاعده كلي در تمامي مقالات علمي

پس از جستجوي فراوان در باره ساختار مقالات به محتوايي برخورد كردم كه در چندين سايت به طور مشترك آورده شده بود. البته التزام به آن از بديهيات است ولي به جهت اينكه بايد در مورد دقت قرار گيرد در اينجا نيز به طور خلاصه آورده شده است.

ارکان مقاله نویسی
١- وحدت موضوع: مقاله باید حول یك موضوع مشخص نوشته شود عدم رعايت اين نكته از انسجام محتوايي موضوع مي‎كاهد.
٢- وحدت زمان: نویسنده باید زمان مقاله را از ابتدا تا به انتها ثابت نگاه دارد. مقايسه‎هاي تاريخي و ارجاع به گذشته از باب نمونه و و استدلال مانعي ندارد اما سير بررسي بايد مربوط به يك زمان مشخص باشد.
٣- وحدت مكان: جامعه نمونه و بررسي موضوع در مكان و محدوده خاص بايد در كل مقال ثابت باشد.
٤- انسجام: منظور همان یكپارچگی منطقي و پيوستگي مطلب است. (در قسمت محتوايي توضيح داده شده است).
٥- استنتاج: نتيجه‎گيري در پايان مقاله و يا ضمن بحث براي رساندن خوانده به هدف ضروري است (اين مطلب به طور كامل در قسمت نتيجه گيري شرح داده شده است).
                                            **************************************

قصد دارم نکاتی رو در مورد مقاله نویسی بگذارم که بر اساس مطالعات و تحقیقات خودم که در واقع گشت و گذار های اینترنتیم هست 

**************************************
بسم الله الرحمن الرحيم

مقدمه

آنچه كه ما را به فضاي تحقيقي و يا نوشتاري در حوزه تحقيق علمي سوق مي‎دهد ماحصل چندين فرايند فكري و عملي است كه هر كدام به نوبه خود داراي ويژگي‎ها و مولفه‎هاي مخصوص به خود است. شايد هر كدام از اين مراحل و يا عمليات به تنهايي خروجي مخصوص به خود داشته باشد اما آنچه كه عامل تأثيرگذار در حوزه علمي است تحقيق و روشمند بودن آن است نه نوشتار. فرايند فكري و روشمند است كه منجر به توليد علم خواهد بود تحقيق فرآيند ساخت تركيب جديدي از مولفه‎هاي موجود است. اختراعات و اكتشافات نيز همين است. اختراع خلق چيزي نيست بلكه كشفي است كه از پس تركيب متغيرهاي موجود ايجاد مي‎شود.
در اين مختصر به ويژگي‎هاي كلي يك مقاله علمي پرداخته مي‎شود. البته در مواردي كه نياز به ارائه مطالبي مربوط به روش تحقيق باشد بيان خواهد شد. دقت در رعايت اين معيارها، محتواي علمي و نوشتاري ما را به سوي يك انسجام در مطالب و ارائه سوق مي‎دهد و امكان پذيرش آن را در فضاي علمي مانند نشريات و كنفرانس‎ها فراهم مي‎سازد.

**************************************

تفاوت تحقيق با مقاله

خيلي از كساني كه مي‎خواهند مقاله علمي يا پژوهشي بنويسند تفاوتي بين اين دو قائل نيستند. در بسياري از مقالاتي كه حتي در نشريات معتبر منتشر مي‎شود اساساً كار تحقيقي انجام نشده است البته جستجويي دركار بوده است ولي به اين جستجو، تحقيق گفته نمي‎شود، گردآوري اطلاعات و تنظيم آنهاست.
يكي از تفاوت‎هاي تحقيق با تأليف نيز همين است. تأليف گردآوري اطلاعات، تنظيم آنها و تدوين است البته در تآليف نوآوري نيز وجود دارد و خيلي از مواردي كه در مسير كار تحقيق طي مي‎شود در تأليف نيز خواهد بود.
تحقيق ارائه يك مدل جديد است. يعني با اطلاعات موجود و با استفاده از فكر خود بتوانيم كشف جديدي را انجام دهيم. در تحقيق بايد براي حل مسأله يا مشكل راهي ارائه كند تا با بكار بستن آن مشكل مرتفع شود.
مقاله يا نوشتار مي‎تواند خروجي يك تحقيق باشد همانطور كه تدريس، تاليف، سخنراني و تبليغ مي‎توانند خروجي‎هاي ديگر تحقيق باشند. اگر دامنه خروجي‎هاي كار تحقيق را وسيع‎تر كنيم خواهيم ديد كه كار رسانه نيز مي‎تواند خروجي كار تحقيقي باشد به عبارت ديگر يك تأليف، سخنراني، تدريس، تبليغ، فيلم سينمايي مي‎تواند بر اساس يك كار تحقيقي شكل گرفته باشد يعني پشتوانه تحقيق داشته باشد و مي‎تواند فقط از اطلاعات موجود استفاده كرده و نهايتاً به بياني ديگر كار خود را ارائه كند.
پس اگر سخن از مقاله است منظور عمليات پژوهش نيست.
نكته: آنچه كه بيانش ضروري به نظر مي‎رسد اين است كه لايه‎هاي مختلفي در مقالات وجود دارد يعني يك مقاله پژوهشي از زواياي مختلفي مورد بررسي و نقد قرار ميگيرد. در هر قسمت به شرح و توضيح نكات لازم و قابل توجه خواهيم پرداخت……..

محورهايي كه در يك مقاله علمي بررسي می شود:

• بررسي به لحاظ ساختار ظاهري و فيزيكي

• به لحاظ محتوايي مقاله

• ادبيات نگارش و نحوه ارائه

با ورود اسلام به مناطق مختلف، منش و تفکر اسلامی به جزئی از فرهنگ و سنت آن منطقه تبدیل شد. بدین ترتیب بر معماری سنتی آن مناطق نیز تاثیر گذاشته و در آینه آن متبلور شده است. بنابراین مطالعه معماری گذشته و تجلی مفاهیم اسلامی در آن از چند جنبه دارای اهمیت و ضرورت است :

-برای پیشرفت و نوآوری ابتدا باید دست آوردهای گذشتگان را تاحد امکان مطالعه کرد.

-آشنائی با شیوه کلی تجلی مفاهیم در آثار معماری، از طریق مطالعه تجلی مفاهیم اسلامی در کالبد فضا میسر می گردد. این شناخت می تواند رهگشای معماران برای انعکاس دیگر مفاهیم در کالبد معماری نیز باشد.

-آشنائی با نمادها و نشانه های که چکیده و عصاره یک فرهنگ هستند. شناخت عمیق تر از فرهنگ و سنت یافته است.

-بسیاری از مفاهیم اسلامی در فرهنگ و سنت ما در آمیخته و از این طریقريال در معماری سنتی ما تجلی یافته است.

هنر اسلامی یا هنر های مسلمانان بخشی از هنر اطلاق می شود که در جامعه مسلمانان و نه لزوماً توسط مسلمانان رواج داشته است. هر چند ممکن است این هنرها در مواردی با تعالیم و شریعت اسلامی انطباق نداشته باشد ولی تاثیر فرهنگ اسلامی و منطقه ای در آن به خوبی نمایان است. هنر اسلامی یکی از دوران های شکوهمند تاریخ هنر و یکی از ارزشمندن ترین دستاوردهای بشری در عرصه هنری به شمار می آید و شامل انواع متنوعی از هنر همچون معماری، خوشنویسی، نقاشی، سرامیک و مانند آنها می شود.

هنر اسلامی غالباً عناصری سکولاری که توسط برخی از علمای اسلامی حرام شمرده نشده را نیز در در بر می گیرد. همچنین به آن دسته از مفاهیم و موارد هنری که در درون جوامع اسلامی تحت تاثیر عوامل منطقه ای و فرهنگ بومی به وجود آمده است نیز هنر اسلامی گفته می شود.

در باره امام زين العابدين(ع) آمده است: ((كان اذا دخل شهر رمضان تصدق فى كل يوم بدرهم فيقول: لعلى اصيب ليله القدر)) (8); در هر روز ماه مبارك يك درهم صدقه مى دادند, آن گاه مى فرمودند: شايد با اين كار, شب قدر را دريابم و از آن بهره گيرم. ((عبدالله بن مسعود)) روايت مى كند كه شبى رسول خدا(ص) از نماز عشا فارغ شد, مردى از ميان صفوف برخاست و گفت: اى مهاجران و انصار, مردى غريبم و بر هيچ چيز قدرت ندارم. مرا طعامى دهيد. رسول خدا گفت: اى فقير, ذكر غريب مكن كه دل مرا اندوهگين ساختى. بعد از آن فرمودند: غريبان چهار قسمتند:

1- مسجدى كه در ميان قومى باشد كه در آنجا نروند و نماز نخوانند.

2- مصحفى و قرآنى كه در خانه اى باشد و مردم آن خانه از آن تلاوت نكنند.

3- عالمى كه در ميان جماعتى باشد و ايشان تفقد وى نكنند و از او مسايل دينى سوال نكنند.

4- اسيران اهل اسلام كه در ميان كفار باشند,

پس فرمود: كيست كه موونه و غذاى اين مرد را كفايت كند تا در فردوس اعلا خدا او را جاى دهد؟ حضرت على(ع) برخاست و دست سائل را گرفت و به حجره فاطمه زهرا(س) رفت و گفت: اى دختر رسول خدا, در كار اين ميهمان نظرى كن. حضرت زهرا فرمود: در خانه طعام اندكى موجود است و حسن و حسين گرسنه اند و شما روزه داريد و آن طعام يك نفر را بيشتر كفايت نمى كند. على(ع) فرمود: آن را حاضر كن.

فاطمه(س) طعام را پيش آورد. حضرت امير آن طعام را پيش ميهمان نهاد و با خود گفت كه اگر من از اين طعام بخورم ميهمان را كافى نباشد و اگر نخورم سبب خجالت ميهمان شود, پس دست دراز كرد به سوى چراغ و چنان نشان داد كه چراغ را اصلاح مى كنم و آن را خاموش كرد و فاطمه(س) را گفت در روشن كردن چراغ ديگر تعلل كن تا ميهمان از خوردن غذا فارغ شود و خود حضرت دهان را مى جنباند تا مهمان تصور كند كه على غذا مى خورد. و چون ميهمان از غذا خوردن فارغ شد فاطمه(س) چراغ را آورد و طعام همچنان برجاى بود. اميرالمومنين فرمود: اى فقير, چرا طعام خود را نخوردى؟ گفت: سير شدم; پس على(ع) و فاطمه(س) و حسن(ع) و حسين(ع) و فضه و همسايگان از آن طعام خوردند و هنوز باقى بود.