راه بی زمان

توضيح هر يك از مولفه‎هاي ساختار ظاهري و فيزيكي

يک مقاله تحقيقی به طور کلی می‌تواند در برگيرنده ساختاری مشابه ساختار زير باشد.

١- عنوان و يا موضوع

عنوان يا موضوع یكی از مهمترین بخش‌های یك مقاله و معرف كل مقاله است. عنوان يكي از اجزاء اصلي است كه در خيلي از موارد به جهت مغايت آن با موضوعات نوشته شده در مقاله باعث مردوديت توسط متخصصين و ارزيابان ميگردد.
گاهي از اوقات هر دو با هم در يك مقاله قرار مي‎گيرند در اينصورت عنوان مي‎تواند مفهومي كلي باشد ولي موضوع بايد دقيقاً به مسأله بپردازد. در اينگونه موارد عنوان جذاب و كمي دورتر از موضوع انتخاب مي‎شود و با دقت در موضوع، عنوان انتخاب شده، معني اصلي خود را آشكار مي‎كند ولي بايد دقت كرد كه بي‎ربط نباشد. عنوان به عنوان تابلوي يك مغازه اولين و شاخص‎ترين نشانگر محتواست كه حس و كنجكاوي خواننده را بر مي‎انگيزاند. در صورتي كه يكي از آنها (عنوان يا موضوع) فقط انتخاب شود بايد داراي خصوصيات زير باشد:

• پرهيز از عنوان‌های کلی و روزنامه‌ای؛
• استفاده از صفت و موصوف‌های لازم برای گوياتر نمودن عنوان؛
• دارا بودن جذّابيت برای جذب مخاطب؛
• فشرده و مختصر و يادآوردنی؛
• دوري از پيش داوري، مثل علل عقب ماندگي مسلمانان؛
• پرهيز از اصطلاحات نامأنوس و اختصار؛
• توجه به اين نکته که عنوان يک برچسب است نه جمله.
• با توجه به اينكه در تحقيق عموماً موضوع تحديد مي‎شود اين دامنه (جامعه هدف) در عنوان آشكار شود، مثل بررسي ميزان ارتباطات در گسترش مواد مخدر در دبيرستان‎هاي پسرانه.
• اگر مفاهيمي در توصيف انجام كار نقش موثر داشته در عنوان ذكر شود.
• عنوان نبايد نتيجه تحقيق را به صورت ثابت شده و قطعي بيان كند
مثال عنوان: گوهري در صدف
موضوع: نقش حجاب در شكل‎گيري شخصيت

٢- هدف

نوشتن هدف به عنوان يك جمله مسير اصلي تحقيق را نشان ميدهد خواننده مطلب در همان ابتدا تصميم خود را براي خواندن مقاله مي‎گيرد. (دقت داشته باشيد: هدف با نتيجه متفاوت است. هدف در يك جمله كوتاه مسير را مشخص ميكند و نتيجه اثبات قطعي تحقيق را به صورت كامل نشان مي‎دهد)

٣- ساختار يا فهرست اجمالي

آنچه كه حركت مرحله به مرحله در تحقيق نشان ميدهد ساختار يا فهرست تحقيق است. وجود ساختار منطقي نشان از تفكر منطقي محقق و روش درست او حكايت دارد. ساختار با فهرست متفاوت است در مقالات كوتاه از ساختار استفاده مي‎كنند و در مقالات مفصل تر از هم ساختار و هم فهرست بكار گرفته مي‎شود.
آنچه كه ضروري است ترتيب منطقي ساختار و يا فهرست اجمالي است كه بايد با متن يكي باشد.
تفاوت های ساختار مقاله با فهرست مقاله
ساختار مي‎تواند مفهوم اصلي چند صفحه‎ي به هم مرتبط باشد اما فهرست بايد به صورت جزئي با محتوا انطباق داشته باشد.
ساختار مي‎تواند شماره صفحه نداشته باشد اما فهرست شماره صفحه دارد كه دقيقاً بايد بر عنوان فهرست منطبق باشد.
ساختارها زير مجموعه‎هاي ريزتري دارند كه شايد در متن به صورت مشخص نباشد اما فهرست همان زير مجموعه‎ها به صورت مشخص است.

٤- كليدواژه يا واژگان كليدي

كليدواژه‎ها، مفاهيم اصلي يك مقاله هستند كه بيشترين تكرار را دارند البته كلمات ربط و اضافه و افعال شامل آنها نمي‎شود. صفت و موصوف و مضاف و مضاف اليه‎ها به عنوان كليدواژه استفاده مي‎شوند. عنوان مقاله، و موضوع آن در صورتي كه جمله نبوده و مرتبط باشند كليدواژه محسوب مي‎شوند. كليد واژه، يك كلمه تا حداكثر 3 كلمه‎اي است و در جستجوها به عنوان پل ارتباط بين جستجوگر و مطلب قرار گرفته و او را به محتوا مي‎رساند. نويسنده کلماتي که اصل مقاله بر اساس آن نوشته شده است را به عنوان واژگان كليدي معرفي مي‎كند. و جستجو گر با استفاده از كلمات اصلي ذهني خود به دنبال مقاله مي‎گردد. پس دقت هر چه بيشتر در اين كار، راه را براي دسترسي آسان‎تر به مقاله ما باز مي‎كند.
هر چه كليدواژه‎ها كلي‎تر باشد دامنه جستجوي اطلاعات بيشتر خواهد بود. عموماً در تحقيقات ميداني وسيع و بنيادي از كلمات كلي استفاده مي‎كنند هر چند اطلاعات به دست آمده خيلي زياد است ولي از اتقان بيشتري برخوردار خواهد بود. براي پيدا كردن اطلاعات با دامنه كم از كلمات تركيبي (2كلمه يا سه كلمه باهم) استفاده مي‎كنيم.
مثال: رسانه (دامنه بسيار گسترده)، رسانه و كودكان (دامنه محدودتر)، نقش رسانه و كودك(دامنه بسيار محدودتر)

٥- بدنه

     مقدمه
مقدمه مقاله در چند جمله يا پاراگراف توجيه‎گر و نقشه تحقيق است. ادبيات مناسب در مقدمه باعث خواهد شد تا خواننده در همان ابتدا انگيزه مطالعه پيدا كند. مقدمه بخشي از يك مقاله است كه بيان كننده علل بررسي اين موضوع، انگيزه آن، هدف و سابقه تحقيق در آن ذكر شده است. مقدمه بايد به طور اجمال به سوال اصلي و سوالات فرعي بپردازد.
عده‎اي مقدمه را جزء يك مقاله نمي‎‎دانند ولي واقع اين است كه مقدمه بخشي از مقاله تحقيق ماست.
مقاله خود مي‎تواند داراي دولايه باشد. يك لايه كه در آن به بررسي روش كلي كار كه شامل ادبيات موضوع، ارائه تئوري‎ها، روند و سير تحقيق، محدوده زماني كار، مشكلات و شيوه كار و اهداف بسيار كلان آن باشد كه اين بخش مي‎تواند به عنوان پيشگفتار نيز آورده شود.
لايه ديگر محل ورود به بحث اصلي است كه بخشي از مقاله ما خواهد بود.

نكاتي كه بايد در مقدمه رعايت شود:
تعريف مسئله (بيان هدف) به طور صريح و روشن، و قلمرو تحقيق؛ و بيان زواياي مختلف ديگر مسأله
چيستي مسأله
طرح اهميت و ضرورت آن؛
طرح سوابق تاريخی موضوع و بررسي تفاوت اين پژوهش با كارهاي قبلي؛
علل بررسي موضوع و اثر نبود آن (طرح مشكل و آثار آن)
طرح سوالاتي كه مقاله به آن پاسخ خواهد داد (ابعاد مختلف مسأله)
تاثير نتايج تحقيق در وضع فعلي
ارائه اجمالي فرضيه
روش تحقيق: مواد و روشها ( نحوه گردآوري داده‎ها به چه صورتي بوده است: جامعه آماري و ويژگي‎هاي آن، نمونه آماري، حجم نمونه، منطق انتخاب آنها، روش نمونه گیری و علت انتخاب روش، ابزار جمع آوری اطلاعات، گروههای موجود در طرح و نحوه کنترل متغیرها، اعتبار وپایایی، روش تحلیل داده ها ودلیل انتخاب آزمون های آماری)
تعريف متغيرها
طرح طبقه‌بندی‌ها و شاخه‌های مرتبط با موضوع؛
ارائه تعاريف اصطلاحات اصلی و علائم و اختصارات؛
مقدمه بايد از تعارفات و ابهام به دور بوده و به صورت كاملا شفاف، نمايي از كل مقاله ايجاد كند.
مروری کلی بر مقاله.
اين بخش می‌تواند با بخش بعدی ترکيب شود.

                               تفاوت مقالات پژوهشی و مطالعاتی

مقالات علمی را به لحاظ ساختار فيزيكي می‎توان به دو دسته کلی تقسیم نمود:

پژوهشی و مطالعاتی

قابل ذكر است بخشي از اين ساختارها در يك يا دو صفحه به طور اجمال، نمايي از موضوع پژوهش را به تصوير مي‎كشد.
بعد از ورود به بدنه اصلي و محتواي پژوهش، كه در اصل وارد فضاي علمي متن مي‎شويم خود داراري خصوصياتي است كه به شرح آنها خواهيم پرداخت.

۱- مقالات پژوهشی و ساختار آن

این مقالا ت اعم از بنیادی یا کاربردی، مستخرج از یک پروژه تحقیقاتی می باشد که معمولاً به تولید علمی منجر می شود، بنابراین، دارای نوآوری علمی است و در مجله‎ها و مراكز معتبر علمی- پژوهشی داخل یا خارج از کشور داراي جايگاه خاصي است اين مقالات خروجي يك تحقيق روشمند است كه مدلي را ارائه مي‎كند.

ساختار مقاله پژوهشی

عنوان مقاله
موضوع مقاله
نام نويسنده
هدف اصلي پژوهش
ساختار كلي
چكيده (هدف، سوال، فرضيه، جامعه، نمونه آماري، روش نمونه‎گيري، روش پژوهش، ابزار پژوهش، روش تجزيه و تحليل، يافته‎ها) به صورت اجمال.
كليد واژه‎ها (حداقل پنج كليدواژه)
بدنه:
مقدمه (بيان مساله، ضرورت، پيشينه پژوهش)
هدف‎هاي پژوهش
سوالات و فرضيه هاي پژوهش
روش تحقيق : مواد و روش‎ها (جامعه آماري، نمونه آماري، روش نمونه‎گيري، ابزار اندازه‎گيري)
بحث و بررسي يافته‎هاي پژوهش (تجزيه و تحليل داده‎ها و بيان نتايج)
توصيه
نتيجه
فهرست منابع: منابع بر اساس استاندارد APA به تفكيك فارسي و انگليسي

۲- مقالات مطالعاتی و ترویجی و ساختار آن

این مقالات بر پایه جابه‎جایی، تلفیق و ترکیب دانش موجود تهیه می شوند و معمولاً به روشن شدن زوایای مساله‎ای کمک می‎نمایند، از این گونه مقالات می‎توان به مقالات مروری، تدوینی، ترجمه‎ای، تحلیلی اشاره کرد. به لحاظ ارزش علمي در بين مقالات، در این مقاله‎های تحلیلی ارزش و اعتبار بالاتری دارند.

ساختار مقالات غير پژوهشي

عنوان
موضوع
نام نويسنده
هدف
ساختار و يا فهرست اجمالي
چكيده (هدف، بيان مساله، ضرورت، نتايج) به صورت اجمال.
كليدواژه‎ها (حداقل پنج كليدواژه)
بدنه:
مقدمه (شامل معرفي، هدف، مساله، ضرورت، سوابق پژوهشي و سوالات تحقيق)
مواد و روش‎ها
بحث و نتيجه گيري
توصيه: شامل • پيشنهادات كاربردي و پژوهشي
فهرست منابع: بر اساس استاندارد APA به تفكيك فارسي و انگليسي

يك قاعده كلي در تمامي مقالات علمي

پس از جستجوي فراوان در باره ساختار مقالات به محتوايي برخورد كردم كه در چندين سايت به طور مشترك آورده شده بود. البته التزام به آن از بديهيات است ولي به جهت اينكه بايد در مورد دقت قرار گيرد در اينجا نيز به طور خلاصه آورده شده است.

ارکان مقاله نویسی
١- وحدت موضوع: مقاله باید حول یك موضوع مشخص نوشته شود عدم رعايت اين نكته از انسجام محتوايي موضوع مي‎كاهد.
٢- وحدت زمان: نویسنده باید زمان مقاله را از ابتدا تا به انتها ثابت نگاه دارد. مقايسه‎هاي تاريخي و ارجاع به گذشته از باب نمونه و و استدلال مانعي ندارد اما سير بررسي بايد مربوط به يك زمان مشخص باشد.
٣- وحدت مكان: جامعه نمونه و بررسي موضوع در مكان و محدوده خاص بايد در كل مقال ثابت باشد.
٤- انسجام: منظور همان یكپارچگی منطقي و پيوستگي مطلب است. (در قسمت محتوايي توضيح داده شده است).
٥- استنتاج: نتيجه‎گيري در پايان مقاله و يا ضمن بحث براي رساندن خوانده به هدف ضروري است (اين مطلب به طور كامل در قسمت نتيجه گيري شرح داده شده است).
                                            **************************************

قصد دارم نکاتی رو در مورد مقاله نویسی بگذارم که بر اساس مطالعات و تحقیقات خودم که در واقع گشت و گذار های اینترنتیم هست 

**************************************
بسم الله الرحمن الرحيم

مقدمه

آنچه كه ما را به فضاي تحقيقي و يا نوشتاري در حوزه تحقيق علمي سوق مي‎دهد ماحصل چندين فرايند فكري و عملي است كه هر كدام به نوبه خود داراي ويژگي‎ها و مولفه‎هاي مخصوص به خود است. شايد هر كدام از اين مراحل و يا عمليات به تنهايي خروجي مخصوص به خود داشته باشد اما آنچه كه عامل تأثيرگذار در حوزه علمي است تحقيق و روشمند بودن آن است نه نوشتار. فرايند فكري و روشمند است كه منجر به توليد علم خواهد بود تحقيق فرآيند ساخت تركيب جديدي از مولفه‎هاي موجود است. اختراعات و اكتشافات نيز همين است. اختراع خلق چيزي نيست بلكه كشفي است كه از پس تركيب متغيرهاي موجود ايجاد مي‎شود.
در اين مختصر به ويژگي‎هاي كلي يك مقاله علمي پرداخته مي‎شود. البته در مواردي كه نياز به ارائه مطالبي مربوط به روش تحقيق باشد بيان خواهد شد. دقت در رعايت اين معيارها، محتواي علمي و نوشتاري ما را به سوي يك انسجام در مطالب و ارائه سوق مي‎دهد و امكان پذيرش آن را در فضاي علمي مانند نشريات و كنفرانس‎ها فراهم مي‎سازد.

**************************************

تفاوت تحقيق با مقاله

خيلي از كساني كه مي‎خواهند مقاله علمي يا پژوهشي بنويسند تفاوتي بين اين دو قائل نيستند. در بسياري از مقالاتي كه حتي در نشريات معتبر منتشر مي‎شود اساساً كار تحقيقي انجام نشده است البته جستجويي دركار بوده است ولي به اين جستجو، تحقيق گفته نمي‎شود، گردآوري اطلاعات و تنظيم آنهاست.
يكي از تفاوت‎هاي تحقيق با تأليف نيز همين است. تأليف گردآوري اطلاعات، تنظيم آنها و تدوين است البته در تآليف نوآوري نيز وجود دارد و خيلي از مواردي كه در مسير كار تحقيق طي مي‎شود در تأليف نيز خواهد بود.
تحقيق ارائه يك مدل جديد است. يعني با اطلاعات موجود و با استفاده از فكر خود بتوانيم كشف جديدي را انجام دهيم. در تحقيق بايد براي حل مسأله يا مشكل راهي ارائه كند تا با بكار بستن آن مشكل مرتفع شود.
مقاله يا نوشتار مي‎تواند خروجي يك تحقيق باشد همانطور كه تدريس، تاليف، سخنراني و تبليغ مي‎توانند خروجي‎هاي ديگر تحقيق باشند. اگر دامنه خروجي‎هاي كار تحقيق را وسيع‎تر كنيم خواهيم ديد كه كار رسانه نيز مي‎تواند خروجي كار تحقيقي باشد به عبارت ديگر يك تأليف، سخنراني، تدريس، تبليغ، فيلم سينمايي مي‎تواند بر اساس يك كار تحقيقي شكل گرفته باشد يعني پشتوانه تحقيق داشته باشد و مي‎تواند فقط از اطلاعات موجود استفاده كرده و نهايتاً به بياني ديگر كار خود را ارائه كند.
پس اگر سخن از مقاله است منظور عمليات پژوهش نيست.
نكته: آنچه كه بيانش ضروري به نظر مي‎رسد اين است كه لايه‎هاي مختلفي در مقالات وجود دارد يعني يك مقاله پژوهشي از زواياي مختلفي مورد بررسي و نقد قرار ميگيرد. در هر قسمت به شرح و توضيح نكات لازم و قابل توجه خواهيم پرداخت……..

محورهايي كه در يك مقاله علمي بررسي می شود:

• بررسي به لحاظ ساختار ظاهري و فيزيكي

• به لحاظ محتوايي مقاله

• ادبيات نگارش و نحوه ارائه